„Naszym pragnieniem jest, by narzędzie to mogło wspomagać diecezje, instytuty życia konsekrowanego i stowarzyszenia życia apostolskiego, konferencje biskupów oraz rozmaite jednostki kościelne w lepszym zrozumieniu i wprowadzaniu w życie wymogów wymiaru sprawiedliwości w zakresie każdego delictum gravius, które dla całego Kościoła stanowi głęboką i bolesną ranę, domagającą się uleczenia” – czytamy w dokumencie. Mimo że vademecum nie stanowi tekstu normatywnego ani nie jest nowelizacją obowiązujących w tej materii przepisów, Kongregacja zaleca przestrzeganie tych zasad „w przeświadczeniu, że dzięki ujednoliceniu praktyki sposób wymierzania sprawiedliwości staje się bardziej klarowny”.

Każdy grzech zewnętrzny przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu, którego dopuszcza się osoba duchowna wobec osoby małoletniej jest przestępstwem. Jak objaśnia Vademecum, po otrzymaniu wiadomości o przestępstwie, należy przeprowadzić dochodzenie wstępne, jeżeli wiadomość o przestępstwie jest „przynajmniej prawdopodobna” (saltem verisimilis). Co istotne, dokument Kongregacji zaznacza, że  wiadomość o przestępstwie (notitia criminis) oznacza „każdą informację o możliwym przestępstwie, która w jakikolwiek sposób dotrze do ordynariusza lub hierarchy. Nie jest konieczne, aby miała ona formę formalnego zgłoszenia”.

Dalej dokument objaśnia, jakie działania należy podjąć po otrzymaniu wiadomości o przestępstwie i jak przebiega dochodzenie wstępne, które „nie jest procesem, a jego celem nie jest osiągnięcie pewności moralnej odnośnie do przebiegu zdarzeń, będących przedmiotem doniesienia”. Podkreśla się także konieczność zawiadomienia o przestępstwie organów państwowych, gdy zobowiązuje do tego prawo w danym kraju, „nawet jeżeli przewiduje się, że w oparciu o krajowe przepisy prawa nie będzie to skutkować wszczęciem postępowania (np. ze względu na zaistniałe przedawnienie lub odmienną kwalifikację czynu przestępczego)”. Domniemana ofiara i jej rodzina powinny być traktowane z godnością i szacunkiem, władze kościelne "powinny zapewnić im przyjęcie, wysłuchanie i towarzyszenie, również za pośrednictwem właściwych służb, a także pomocy duchowej, medycznej i psychologicznej, w zależności od danego przypadku”. Vademecum zwraca uwagę na czas trwania tego etapu, podkreślając, że „nieuzasadnione przedłużanie dochodzenia wstępnego może stanowić zaniedbanie ze strony władzy kościelnej”. Po zamknięciu dochodzenia wstępnego i niezależnie od jego wyniku, ordynariusz lub hierarcha ma obowiązek jak najszybciej przesłać uwierzytelniony odpis akt do Kongregacji Nauki Wiary. Dykasteria podejmuje wówczas decyzję o dalszych krokach: umorzeniu sprawy, prosi o gruntowniejsze przeprowadzenie dochodzenia wstępnego, może nałożyć środki dyscyplinarne lub karne czy wszcząć proces karny. Jak zaznaczono w Vademecum, władza kościelna powinna odpowiednio informować domniemaną ofiarę oraz osobę oskarżaną o poszczególnych etapach postępowania.

Vademecum nie zastąpi formacji specjalistów prawa kanonicznego. „Jedynie pogłębiona znajomość prawa i jego interpretacji może odpowiednio przysłużyć się prawdzie i sprawiedliwości, do których szczególnie starannie należy dążyć w sprawach delicta graviora z uwagi na to, jak głęboką ranę stanowią one dla wspólnoty Kościoła” – podkreśla dokument.

>> DOKUMENT „Vademecum dotyczące wybranych kwestii proceduralnych w zakresie postępowania w przypadkach nadużyć seksualnych popełnianych przez duchownych wobec małoletnich”